विश्वभर आज अगष्ट १२ अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस मनाइँदैछ । ‘ट्रान्सफर्मिङ फुड सिस्टमस् युथ इनोभेसन फर ह्युमन एण्ड प्लानेटरी हेल्थ’ (युवाको सिप, कौशलाई केन्द्रमा राख्दै खाद्धान्न प्रणालीको रुपान्तरण र पृथ्वीको स्वास्थ्य) कृषि व्यवसायीकरण कृषिमा युवाको सहभागिता दिनुपर्ने युवा दिवसको अवसरमा यो वर्षको मुख्य भाग रहेको छ

युवा जनशक्तिमा सकारात्मक सोचमा लैजान विश्वभर युवा दिवस मनाउने गरिन्छ । कोरोनाका कारण यो वर्ष प्रत्यक्ष नभई भच्र्योल माध्यमद्धार युवा दिवस मनाउन लागिएको छ । सरकारसँग मिलेर नेपालमा युवा दिवस मनाउनुपर्छ भन्ने अभियानमा लागेको युथ इनिसियटिभ नामक सस्थाले कृषिमा युवाको सहभागिता विषयमा कुरा गर्दै आएको छ । इनियसिटिभले युवाको विकासका लागि युवाको सहभागितालाई जोड दिन लागेको जनाएको छ ।

युवामा आउने शारिरीक, मानसिकसँगै आर्थिक समस्या न्युनिकरणमा घर, परिवार, साथिसँग खुलेर आफ्नो कुरा राखे सहजपन हुने युथ इनिसिएटिभको जोड छ ।

यसवर्ष युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयले युवाको विषयमा कलम चलाउने ४ जना पत्रकार इमेज च्यानलका डोलराज रानाभाट, तरंग राष्ट्रिय पाक्षिकका राधा नेपाली, अप्पन टेलिभिजनका अजय कुमार साह र जनता टेलिभिजनका शिव कुमार अधिकारीलाई युवा पत्रकारिता पुरस्कार प्रदान गरेको छ । युवा दिवसको उपलक्ष्यमा युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयका सचिव केदार न्यौपानेले देश तथा विदेशमा रहेका सम्पूर्ण युवालाई शुभकामना दिदै विकासका लागि कृषिमा युवाको सहभागितामा जोड दिनुपर्ने बताए ।

युवा जनसंख्यालाई संसारका सबै देशले आ–आफ्नै उमेरको परिधिमा राखेको छ । जसमा संयुक्त राष्ट्रसंघले १६ देखि २५ वर्षकालाई युवा मान्ने गर्छ । नेपालमा युवा परिषदले १६ देखि ४० वर्षसम्मकालाई युवा मान्ने गर्छ । केन्द्रिय तत्थ्यांक विभागका अनुसार २०६८ सालमा गरेको जनगणनानुसार २ करोड ६६ लाख २० हजार ८ सय ९ जनसंख्या छ ।

जस अन्तर्गत ४० दशमलब ३५ प्रतिशत नेपालमा युवा रहेका छन् । जसमध्ये १६ देखि ३५ वर्षका युवा ३४ दशमलब ३६ प्रतिशत, १५ देखि २९ वर्षका २७ दशमलब ८ प्रतिशत रहेका छन् । यस्तै १५ वर्षमुनिका जनसख्या ३४ दशमलब ८ प्रतिशत रहेको छ ।

जन्म, मृत्यु र बसाईसराईदरको आधारमा गत वर्ष तत्थ्यांक विभागमा ३ करोड ६ सय ३४ जनसँख्या पुगेको छ । कोरोनाका कारण २०७८ सालमा गर्नुपर्ने जनगणना हुन नसक्दा तत्थ्यांक विभगाले १० वर्ष अघिको जनगणनामा विभिन्न तत्थ्यांक अनुपात लगाउदा ३ करोड नाघेको जनाएको हो ।

तत्थ्यांक विभागका प्रवक्ता तिर्थ राज चौंलागाईले मेरोन्युजसँग कुरा गर्दै कोरोना भाइरसका कारण बैदेशिक रोजगारमा गएकामध्ये १० लाख युवा नेपाल फर्किएकामध्ये अधिकांश फेरी विदेश जान नपाएको बताए । उनले भने,‘अहिले तत्कालका लागि अर्थतन्त्र कोरोनाभाइरसका कारण डामाडोल भएको देखिएको छ, नेपाल फर्किने वा फर्किएका युवाहरूले रोजगारीका अवसर नदेखेका बेला सरकारले नीति र योजना तर्जुमा गरे समस्या न्युनिकरण हुन्छ ।’

उनले थपे, ‘काम गर्ने उमेर समूहका युवाहरूको ठूलो जनसङ्ख्या नेपाल फर्किएको या फर्किने क्रममा देखिन्छ, उनीहरुलाई कृषि लगायत उत्पादन र निर्माणका विभिन्न क्षेत्रमा प्रयोग गरेर सरकारले अर्थतन्त्र उकास्न सकिन्छ ।’ तत्काल आउने रेमिट्यान्स घटेको देखेर सरकार आत्तिनु नहुने प्रवक्ता चौलागाईको भनाई छ ।

युवा मानव जीवनमा अत्यधिक जोश, जाँगर, उत्साह अनि शक्ति भएको उमेर–समूह रहेको बैदेशिक रोजगार विज्ञ डा. गणेश गुरुङले बताउँछन् । उनले मेरोन्युजसँग कुरा गर्दै उनले वैदेशिक रोजगारबाट आएका रेमिट्यान्सले व्यक्ति, परिवार, घर, लूगा, खाना,टिभी, मोबाइल, मोटरसाइकल, गाडी सबैको हातमा देखिनु सकारात्मक भएकोमा जोड दिए । उनले भने,‘तर पनि विदेश गएर उमेर उतै गुमाउनेले नेपालमा आर्थिक विकास गर्न नसक्ने र कामदारको रुपमा विदेश बस्दा पाउने दुख्खको सुनुवाई नहुँदा समस्या झेल्नुपरेको छ ।’

मुलुकको सबै परिवर्तनमा युवाको सहभागिता भएपनि का लागि नयाँ सोंच, उर्जा, चेतना, मौलिकता अनि हक्की स्वभाव जस्ता अनेक तत्वहरूका समिश्रण चाहिन्छ र यसका लागि युवा अपरिहार्य छ । युवा अवस्थामा मान्छे पुराना भन्दा नयाँ, परिवर्तनकारी र आन्दोलनात्मक तरिका र कुनै पनि मुद्दाको अन्तिम नतिजा निकाल्ने कुरामा विश्वास राख्छन् । युवाको सहभागिताविना कुनै पनि आन्दोलन, परिवर्तन, युद्ध अनि विकास भएका छैनन् यसअर्थमा युवाशक्ति भनेको अवसर र सही अर्थमा परिचालन गर्न नसकिएमा चुनौति दुवै हुन् ।

अन्तराष्ट्रिय युवा दिवससँगै युवाको कमाईको अवसरले आर्थिकसँगै सामाजिक र सांस्कृतिक बलियो रहेको देखिन्छ । युवा पैसा कमाउन विदेशमा छन्, श्रीमती छोराछोरी लिएर सदरमुकाम वा सुगम क्षेत्रमा बस्दा वृद्ध आमाबुवा गाउँमा छन् यसले पारिवारिक समस्या पनि निम्त्याएको प्रष्ट छ । आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक रुपान्तरणमा सहभागित हुने युवालाई सबै क्षेत्रले स्थान दिए मुलुकको विकासमा समेत सहज हुनेमा दुविधा छैन ।