सुरम्य स्विस सहर भेवेको एक आधुनिक प्रयोगशालामा वैज्ञानिकहरूले मानव मस्तिष्कका कोशिकाका स–साना गुच्छाहरूलाई जीवित राख्न आवश्यक पोषक तत्वयुक्त तरल पदार्थ सावधानीपूर्वक प्रदान गरिरहेका छन् ।

मिनी–ब्रेन भनिने यी सूक्ष्म मस्तिष्क गुच्छाहरू अहिले प्रारम्भिक कम्प्युटर प्रोसेसरका रूपमा प्रयोग भइरहेका छन् । तर सामान्य कम्प्युटरको जस्तो यिनीहरूलाई मरेपछि पुनः सुरु गर्न सकिँदैन । त्यसैले तिनीहरूको स्वास्थ्य अत्यन्त महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।

यो अद्भुत अनुसन्धान क्षेत्रलाई बायोकम्प्युटिङ वा वेटवेयर भनिन्छ । यसले मानव मस्तिष्कको अद्वितीय र रहस्यमय कम्प्युटिङ क्षमताको उपयोग गर्न लक्ष्य राख्दछ । स्विस स्टार्ट–अप कम्पनी फाइनलस्पार्कका सह–संस्थापक फ्रेड जोर्डनका अनुसार भविष्यमा मस्तिष्कका कोशिकाबाट बनेका प्रोसेसरहरूले कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) लाई शक्ति दिने हालका सिलिकन चिपहरूलाई प्रतिस्थापन गर्न सक्छन् ।

हालका सुपरकम्प्युटरहरूले मानव मस्तिष्कका न्युरोन र तिनका नेटवर्कलाई अनुकरण गर्न सिलिकन अर्धचालक (सेमीकन्डक्टर) हरू प्रयोग गर्छन् । तर जोर्डन भन्नुहुन्छ, “नक्कल गर्ने प्रयास गर्नुको सट्टा, वास्तविक मस्तिष्कको कोशिकै प्रयोग गरौँ ।”

बायोकम्प्युटिङले एआई उपकरणहरूको तीव्र ऊर्जा खपत घटाउने सम्भावना पनि राख्दछ, जुन अहिले विश्वव्यापी रूपमा जलवायु लक्ष्यहरूका लागि चुनौती बन्दै गएको छ । उहाँले भन्नुभयो, “जैविक न्युरोनहरू कृत्रिम न्युरोनहरूभन्दा करिब दस लाख गुणा ऊर्जा–कुशल हुन्छन् ।” एनभिडियाजस्ता कम्पनीहरूले बनाउने शक्तिशाली चिप्सको विपरीत, यस्ता न्युरोनहरू प्रयोगशालामा निरन्तर पुनःउत्पादन गर्न सकिने फाइदा पनि छ ।

तर अहिलेको अवस्थामा वेटवेयर प्रविधि संसार चलाउने अत्याधुनिक हार्डवेयरसँग प्रतिस्पर्धा गर्न अझै लामो यात्रा बाँकी छ । साथै एउटा रोचक प्रश्न उठ्छ — के यी स–साना मस्तिष्कहरू कहिल्यै चेतनशील हुन सक्छन् ?