काठमाडौं । जिब्रोको स्वादका लागि धेरै मसला र चिल्लो खानेकुरा खाने तर, व्यायाम नगर्ने बानी छ ? यदि यस्तो बानी छ भने सजग हुनुहोस् । अस्वस्थ जीवन शैलीका कारण पछिल्लो समय फ्याटी लिभरको समस्या बढ्न थालेको छ ।

कोरोना भाइरस संक्रमण दर बढेसँगै प्रायः सबै घरभित्र नै बस्छन् । घर बस्दा अस्वाभाविक रुपमा हामीले बढी खाने कुरा खान्छौँ । तर, शारीरिक व्यायम गर्न भुल्छौँ । जसले गर्दा फ्याटी लिभरको समस्या बढ्न पुग्दछ । कलेजोमा आवश्यकभन्दा बढी फ्याट (बोसो) हुनलाई नै फ्याटी लिभर भनिन्छ ।

कलेजोमा ५ प्रतिशतभन्दा बढी बोसो छ भने फ्याटी लिभर भएको मानिन्छ । फ्याटी लिभरको मात्रा हेरेर सोहीअनुरूप उपचार गरिन्छ । मोटोपना र पेटमा बोसो जमेका व्यक्तिमा यो समस्या हुने गर्छ । यसको ठ्याकै तथ्यांक छैन । तर, अस्पतालमा आएका विरामी हेर्दा फ्याटी लिभरको समस्या बढेको देखिएको छ ।

यो समस्या ग्रामीण क्षेत्रभन्दा शहरमा बढी हुन्छ । जहाँँ बढी जंकफुड खाने गर्छन् । यो समस्या जुनसुकै उमेर समुहका देखिए पनि ४० वर्ष नाघेका व्यक्तिमा बढी देखिएको छ ।

चिल्लो, रातो मासु बढी खाने व्यक्तिमा पनि यो समस्या देखिने गर्छ । यो समस्या सुरुको अवस्थामा थाहा भए शारीरिक व्यायम गरी चिल्लो कम खाएर नियन्त्रणमा राख्न सकिन्छ । तर, यो बढ्दै गएर फ्याटी लिभरबाट फाइब्रोसिस र सिरोसिस हुने जोखिम हुन्छ ।

सिरोसिस भएपछि क्यान्सरसमेत हुन सक्छ । पेटमा पानी भरिन्छ । पानीको संक्रमण हुने वा कलजो फेलरको समस्या देखिन्छ । घरबाहिरको खानामा फ्याटको मात्रा धेरै हुन्छ । त्यही फ्याट कलेजोमा जम्न पुग्छ ।

पहिला पहिला बढी मद्यपान गर्नेमा यो समस्या बढी देखिन्थ्यो । तर, अहिले मोटापनको समस्या भएकामा समस्या बढी देखिन्छ । मोटापनको समस्या विश्वव्यापी बनेको छ । जसले गर्दा सबैले तौल नियन्त्रण गर्न आवश्यक छ ।

यदि, यो समस्या देखिएको समयमा थाहा भए फ्याटी लिभर भएको अवस्थामा औषधि सेवन गर्न सकिन्छ । अर्को फ्याटी लिभरको समस्या समाधान गर्ने सबैभन्दा सजिलो उपाय नियमित व्यायाम नै हो ।

रोकथाम

चिल्लो पदार्थको खाना कम खाने ।

जंकफुड कम खाने ।

नियमित शारीरिक व्यायम गर्ने ।

तौल नियन्त्रणमा राख्ने ।

फलफूल तथा सागसब्जी नियमित खाने ।

(ग्रान्डी अस्पतालका वरिष्ठ पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ डा. कश्यपसँग गरिएको कुराकानीमा आधारित)