लालबाबु पण्डित चिनाईरहनु पर्ने नाम होइन । एमालेको स्थायी कमिटि सदस्य, पूर्व सङ्घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्री । एमालेको दशौं महाधिवेशनमा पदाधिकारी चुनाव लड्ने योजनासहित चितवन भरतपुर पुगेका थिए पण्डित । तर ओलीले सहमतिका नाममा उनको योजनामा ‘दागा’ धसे ।

ओलीले महाधिवेशन हलमा प्रस्तुत गरेको केन्द्रीय कमिटिको लिष्टमा उनको नाम केन्द्रीय सदस्यमा मात्रै राखिएको थियो । तर उनले त्यसमा असहमति जनाए ।

चितवनबाटै पण्डितले सामाजिक सन्जालमा लेखे, -‘आजदेखि सम्पूर्ण कार्यकारी पदबाट बिदा लिँदै दशौं महाधिवेशनबाट सम्पूर्ण विजयी कमरेडहरुलाई सफल कार्यकालको हार्दिक शुभकामना ।’ त्यसपछि पनि उनले सञ्चारकर्मीहरुसँग भने, –‘अव म पार्टीको संगठित सदस्य मात्रै हुन्छु । पार्टीको कार्यकारी भूमिकामा नरहेरै काम गर्छु ।’

तर उनको त्यो बोली ब्यवहारतः कार्यान्वयन भएन । उनी आफ्नै बोलीमा अडिन सकेनन । त्यसपछि उनी पार्टी बैठकमा जान थाले । पदीय जिम्मेवारी नलिने घोषणा गरेका पण्डितले एमालेको स्थायी कमिटि सदस्य पद स्वीकारे ।

त्यसो त उनी एमालेमा माधव नेपाल पनि सँगै रहँदा माधव नेपालको टिममा थिए । नवौं महाधिवेशनमा माधव नेपालको टिमबाट उपाध्यक्ष लडेका थिए । तर त्यसवेला उनी पराजित भए । ओली नेतृत्वको सरकारमा सामान्य प्रशासन मन्त्री बन्दा सम्म उनी माधव नेपालकै कोटामा मन्त्री बनेका थिए ।

जव पार्टीभित्र अन्तरसंर्घष चुलियो, उनले माधव नेपाललाई चटक्कै छोडे । अहिले एमालेमा १० बुँदे सहमति गरेर बसेका घनश्याम भुसाल, गोकर्ण विष्ट, योगेश भटटाराईहरु भन्दा पहिल्यै उनले माधव नेपालको साथ छोडेका थिए । जसकाकारण पनि पण्डितप्रति कतिपय नेता-कार्यकर्ताले गर्ने टिप्प्णी पहिले जस्तो ‘सफाचट’ छैन । अर्थात उनीमाथी ‘ढोंगी’को आरोप लगाउने पनि अहिले एमालेभित्रै छन् ।

पहिलो पटक सामान्य प्रशासन मन्त्री हुँदा डीभी-पीआर प्रकरणमा उनी निक्कै चर्चामा आए । राष्ट्रवादी नेता, एमालेकै शीर्षस्थ नेतृत्वले डीभी पीआर प्रकरणमा उनले लिएको अडान छोडन गरेको आदेश नमानेको अडिग नेताका रुपमा उनलाई जनमानसले चिनेका थिए । पार्टी नेतृत्वको आदेश डिभि पीआर प्रक्रणमा नमानेको स्वंयम पण्डितले आफ्नो पुस्तकमा पनि उल्लेख गरेका थिए ।

राम्रो काममा लिएको अडान संगै सादा जीवन शैलीका नेताका रुपमा पनि उनको वाहवाही भएको थियो । साइकल चढेर हिड्ने, सादाजीवन उच्च विचारका नेताका रुपमा उनको चर्चा थियो । सिंहदरबारलाई पृष्ठभूमिमा पारेर झण्डावाल साइकल चढेको उनको तस्वीर भाइरल नै भएको थियो । तर त्यसमा पनि उनी टिक्न सकेनन । पछिल्लो पटक संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्री हुँदा उनले आफनो विगतको छविमा आफैले दाग लगाए ।

ओली नेतृत्वको सरकारमा मन्त्री भएका बेला चार–चार वटा सरकारी गाडी प्रयोग गरेर उनले आफ्नो ‘साइकल मन्त्री’को छवि आफैले ध्वस्त पारे । मन्त्री भएका बेला उनले श्रीमती विमला महत सहित निकटस्थहरूका लागि सरकारी गाडी प्रयोग गरेको विषय सञ्चारमाध्यममा छ्याप्पछ्याप्ती नै आयो ।

उनले आफ्नो सादा जीवनको प्रतिष्ठा कायम राख्न सकेनन् ।

उनको बोली र ब्यवहार नै फरक देखिन थालेको आरोप एमालेभित्रै उनीमाथी लाग्न थाल्यो । आफ्नै बोलीमा उनी अडिन नसक्ने नेताका रुपमा परिचित हुन थाले ।

अहिले फेरि उनी एकाएक चर्चामा छन् । त्यसको कारण हो, – उनले विराटनगरको मेयरमा राखेको रुची । संघीय सरकारको मन्त्री भईसकेका ब्यक्ति, कांग्रेसको एउटा इतर समुहका नेता शेखर कोइरालालाई गत प्रतिनिधीसभा चुनाव हराएर सांसद बनेका ब्यक्ति, विराटनगरको मेयरमा उठने चर्चा चलाएर उनी अहिले फेरि चर्चामा आएका हन् ।

हुन त उनको यो चर्चा भन्दा रहर नै भएको उनी निकटस्थहरु बताउँछन् ।

राजनीतिमा लाग्ने मान्छेहरु स्थानीय तहमा जिम्मेवारी पाएपछि क्रमशः प्रदेश र संघमा आउन खोज्छन्, तर उनको रहर भने अव संघबाट फर्केर स्थानीय तह तिर झरेको छ । लालवावु पण्डितमा जागेको यो रहर भित्र अनेक किस्सा छन् । पूर्व प्रधानमन्त्री समेत रहेका जनता समाजवादी पार्टीका संघीय परिषद् अध्यक्ष डा बाबुराम भटटराईले केही समय पहिले आफु मेयरमा उठ्न तयार रहेको भन्ने सार्वजनिक बोलीले उनको रहरलाई ढाढस दिएको देखिन्छ । तर उनले त्यस्तो ढाढस देखाउन चाहाँदैनन ।

संघीय सरकारमा उनी ओली नेतृत्वको सरकारका बेला काम देखाउन नसकेको भनी वीचमै फालिएका थिए । पार्टीभित्र उनको पहिले जस्तो अहिले टेक्ने टेको छैन । माधव नेपालले पहिले दरिलो टेको दिएपनि अहिले उनलाई टेको थाम्ने नेता एमालेमा विरलै छ ।

जसकाकारण पनि उनले संघीय सरकारमा पुग्ने सपना अव खासै नदेखेका हुन् की भन्ने उनी निकटस्थ नेता कार्यकर्तालाई लागेको छ । त्यही भएर पण्डितमा स्थानीय तहको कार्यकारी पद, त्यसमा पनि महानगरको मेयर हुने भोक जागेको हुनसक्ने एमालेकै नेता कार्यकर्ता बताउँछन् ।

उनको त्यो भोक अहिले मात्रै जागेको होइन । २०७२ मा संविधान निर्माण भएपछि स्थानीय तहको संरचना निर्माण भयो । स्थानीय तहमा रहेको अधिकार, विराटनगर महानगरमा मेयर भएर हुने ठाँटबाँठ देखेरै उनी २०७३ सालदेखि नै विराटनगरको मेयरमा मोहित भएका थिए ।

पहिलो पटक स्थानीय तह चुनाव २०७४ मा भईरहँदा पनि पण्डितले विराटनगरको मेयरमा आकाँक्षा देखाएका थिए ।

‘पार्टीले तपाईले नै लड्नुपर्यो भन्यो भने म पछि हट्दिनँ । एमालेले चुनाव जित्नुपर्छ, यसका लागि म आवश्यक हुँ भन्ने पार्टीले भन्छ भने म तयार छु ।’ त्यसवेला पनि पण्डितले मेयरको आकांक्षा देखाउँदै सञ्चारकर्मीहरुसँग भनेका थिए, ‘अब बिराटनगरको विकासका लागि पनि एमालेको नेतृत्व चाहिएको छ ।’

तर उनले भित्री रुपमा मेयरमा गरेको प्रयास त्यसवेला सफल भएन । विनोढ ढकालले पार्टीको टिकट पाए । तर ढकालले चुनाव जितेनन ।
अहिले फेरि लालबाबुले भित्री रुपमा महानगरको मेयरमा रुची देखाएका छन् । उनलाई निकटबाट जान्नेवुझनेहरु भन्छन्, उनले भित्री चाह देखाएका छन्, त्यही भएर मुख खोलेका हुन्, पार्टीले चाहे आफु तयार रहेको भनेर सन्देश दिएका हुन् ।

एकातिर सत्ता गठबन्धन दलको चुनावी तालमेलका वीचमा हेवी वेटकै उम्मेदवार खोज्नुपर्ने एमालेभित्र वहस छ । त्यही वहसका वीचमा उनले पार्टीले चाहे आफु उम्मेदवार बन्न तयार रहेको सन्देश पार्टी नेतृत्वमा सुनाउन पनि उम्मेदवारको चर्चा गराउन आफै कस्सिएका हुन् ।

यसपटक पनि उनले अनौपचारीक रुपमा चर्चा चलाएर पार्टीको मनसाय बुझ्न लागेको स्रोतको दाबी छ । ‘मेयरमा उठ्ने नउठ्ने यो मेरो हातको कुरो होईन ।’ पण्डितले मेरोन्यूज सँग भने,‘पार्टीको निर्णयमा भर पर्ने कुरो हो ।’

लालबाबुको मेयर सपना रहर, काम गर्ने इच्छाशक्ति या चर्चा के हो त ? ‘रहरले मात्रै सबै सम्भव हुँदैन, पार्टीको निर्णयले टिकट दियो भने पछाडी हट्ने कुरै छैन,’ पण्डितले मेरोन्यूजसँग भने ।

२०३९ सालबाट राजनीति प्रारम्भ गरेका पण्डित पुर्वी तराइको एउटा अल्पसंख्यक समूदायबाट राजनीतिमा होमिएका नेता हुन् ।

बाबुरामको स्टाटसले दिएको बल

पूर्व प्रधानमन्त्री भईसकेकै ब्यक्तिले स्थानीय तहको मेयरमा रुची रहेको अभिब्यक्ति दिएपछि लालबाबुमा विराटनगरको मेयरमा थप रुची जाँगेको देखिन्छ । भलै, त्यो विषय उनले सार्वजनिक रुपमा देखाएका छैनन । पूर्वप्रधानमन्त्री डा बाबुराम भट्टराईले समेत स्थानिय सरकारमा जाने रुचीको अभिव्यक्ति दिएका थिए ।

गत चैत ५ गते डा भटटराइले सामाजिक सन्जालमार्फत भनेका थिए –‘प्रम भएको मान्छे मेयर बन्न गजबले मिल्छ ! फ्रान्सका पूर्व प्रम इडवार्ड फिलिप अहिले त्यहाँको हाब्रे नगरका मेयर छन्। म सधैं साथीहरूलाई भन्ने गर्छु जीवनमा जनताका लागि केही सार्थक काम गर्ने मन छ भने सांसद ताक्ने हैन आफ्नो पालिकाको प्रमुख र मेयर बन्नोस् ! कसैले सुने पो ! हाम्रो संस्कार जो छ !’

स्थानीय तहको उम्मेदवार वन्न जाहाँ मतदाता नामावली छ, त्यही नै बन्न सक्छ । लालबाबुको विराटनगर महानगरभित्रै मतदाता नामावली छ । डा बाबुरामको गोरखाको पालुङटार नगरपालिकामा छ । भटटराईले अहिले पालुङटार नगरपालिका वाहेक महानगरमा आएर उम्मेदवार बन्न सक्दैनन, तर लालबाबुले चाहे उनले विराटनगरको मेयरमा उम्मेदवार बन्न पाँउछन् ।

भट्टराईले एक सञ्चार माध्यमसँगको अन्तरवार्ताको क्रममा भनेका थिए ‘अहिले मैले चाहेर पनि काठमाडौं महानगरमा उठ्न सक्दिनँ । जनताले चाहे, त्यस्तो आवश्यकता भयो भने अर्को चोटि मतदाता नामावली परिवर्तन गर्न सक्छु । यो मेरो ‘रोमान्टिसिज्म’ होइन । कहिलेकाहीं सोच्छु– ६८ वर्ष भइसकें । पटक–पटक सांसद हुनुको सट्टा बरु एकचोटि स्थानीयतहमा बसेर आफ्नो अनुभव र क्षमताको उपयोग गर्न सकिन्छ भने जस्तो पनि लाग्छ ।’

पण्डितलाई पनि भटटराईलाई जस्तै स्थानीय तहकै महानगरको मेयर बन्ने सपना छ । त्यो सपनामा पार्टी सहयोगी बनिदेओस् भन्ने उनको भित्री आकांक्षा हो । तर पार्टीकै अन्य स्थानीय तह ताकेरै बसेका नेताहरु वाधक बनिदिने भएपछि उनी बेला बेला चर्चा चलाएर पनि त्यक्तिकै बसेका छन् ।

अहिले पनि उनले नेताहरुको मनोविज्ञान भरपूर वुझने प्रयास गरेका छन् । भलैं, उनको यो मनोकांक्षा कति पूरा हुन्छ ? प्रतिक्षाको विषय बनेको छ ।