काठमाडौं । शेयर कारोबार मापक बजार परिसूचकले आइतबार ऐतिहासिक रेकर्ड कायम गरेको छ । यसअघि २०७७ मंसिर २१ गते १ सय २३ अंकले बजार घटेको थियो ।

शेयर कारोबार मापक नेप्से परिसूचक आइतबार १ सय ८ दशमलब २६ अंकले घटेर २ हजार ८ सय १८ दशमलब ७२ विन्दुमा पुगेको छ ।

अघिल्लो दिनको तुलनामा यो ३ दशमलब ७ प्रतिशतले कम हो । आइतबार बजार खुल्दादेखि नै नेप्से तीव्र गतिले ओरालो लागेको थियो ।

कारोबार सुरु भएको दोस्रो घण्टामा नेप्से ५ प्रतिशतले बढेपछि सर्किट ब्रेकर मार्फत ४० मिनेटका लागि बजार बन्द गरिएको थियो । त्यसपछि खुलेको बजार केही सम्हालियो । तर, नेप्सेको घट्ने क्रम रोकिएन ।

कारोबार भएका १३ कम्पनी समुहमध्ये सबैभन्दा बढी निर्जीवन ५ सय १९ दशमलब ४६ अंकले घटेको छ । जीवन बीमाको ५ सय ११ दशमलब ७८ अंकले ओरालो लागेसँगै सबै कम्पनी समुहका उपसुचकले रातो चिन्ह् लगाउन बाध्य भए ।

आइतबार २ सय २३ कम्पनीका १ लाख २९ हजार कारोबारबाट ११ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ बराबरको २ करोड ३० लाख ७९ हजार कित्ता शेयर किनबेच भएको स्टक एक्सचेञ्जले जनाएको छ ।

बजार घट्नुका कारणबारे शेयर विश्लेषक, प्रशिक्षक, लेखक एंव लगानीकर्ता रवीन्द्र भट्टराईसँग मेरोन्युजकर्मी किरण अधिकारीले गरेको संक्षिप्त कुराकानीः

शेयर बजार घट्नुको कारण ?

नेपालमा पछिल्लो समय शेयरमा लगानी गर्नेहरु बढेका छन् । शेयरमा लगानी गरेर पैसा कमाउन चाहनेहरुको संख्या पनि उत्तिकै बढिरहेको छ । समग्र शेयर बजार र यसको संचालन प्रणाली क्रमशः व्यवस्थित बनिरहेको समयमा लगानीकर्ताहरुको आकर्षण अचाक्ली बढेको देखिन्छ । केही वर्षअघिसम्म सेयरको विषयमा बेवास्ता गर्नेहरु समेत अहिले सेयरको बिषयमा बुझ्न, जान्न र लगानी गर्न खोजिरहेका हुन्छन् ।

सर्वसाधारणमा पछिल्लो समय हुर्किएको यस्तै चाहनालाई बुझेर अघि बढे सहज हुनुपर्ने हुन्छ । पर्ख र हेरको अवस्थामा नपुगि बिचौंलियाको कुरामा पर्ने भएकाले पनि शेयर बजार बढ्ने घट्ने गर्छ ।

पछिल्लो समय शेयर बजार घट्नुमा नयाँ आर्थिक वर्षको शुरुवातसँगै मौद्रिक नीतिका केही बुँदाले लगानीकर्ताबीचको डर र केही किनबेच गर्नेको मोलमोलाई नरहेको भन्न सकिदैन ।

आज शेयर बजार घटेर इतिहास नै कायम गर्नु भनेको जीवन बीमाप्रतिको कारोबार हो । कोरोनाले निर्जिवन बीमा सर्वसाधारणले रकम नपाएपछि त्यसको असर शेयर बजारमा देखिएको हो ।

योसँगै राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत शेयर बजारलाई कडाई गर्ने नीति लिएकाले पनि असर देखिएको हो ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत ४/१२ करोड (शेयर धितो राखि ऋण लिन नपाउने) को म्यापल लगाएकाले पनि अहिले देखिन थालेको हो । मौद्रिक नीतिमा पहिलेको कडा निर्देशन आएपछि त्यसका असर बजारमा परेको हो । केही समय अझै घट्छ, विस्वारै बढ्छ, कारोबारमा घटबढ हुनु स्वभाविकै हो । तर एक्सासी घट्नु एक्कासी बढ्नुले पूँजीमा असर पार्ने प्रष्ट देखिएको हो ।

मौद्रिक नीति नै मुख्य कारण हो, शेयर बजारमा देखिएको असर ?

बजार बढ्ने अपेक्षा राखेका लगानीकर्ताहरु त्यसको विपरित बजार निरन्तर घटन थालेपछि हतारिएर शेयर बिक्री गर्न थाल्दा नेप्से उच्च अंकले घट्न पुगेको अर्को कारण हो । लगानीकर्ताले जबर्जस्त बिक्रिमा लाग्दा पनि आइतबार १ सय ८ दशमलब २६ अंकले नेप्से घटेको प्रष्ट छ ।

लगानीकर्ता हतास मनस्थितिमा आएका कारण शेयर बजार उच्च अंकले घटेको हो । बजार घट्नुको मुख्य कारण राष्ट्र बैंकको नीतिलाई लिने गरिएपनि अन्य कारण छन् ।

४/१२ करोडको असर ?

नेपाल राष्ट्र बैंकले एक व्यक्ति वा परिवार तथा संस्थाले शेयर धितो राखेर १२ करोड भन्दा बढी ऋण लिन नपाउने नीति ल्याएपछि त्यसको प्रत्यक्ष असर शेयर बजारमा परेको हो । ४ करोड रुपैयाँभन्दा नबढाउँदा राम्रो तर १२ भन्दा बढी हुन नसक्ने मौद्रिक नीतिमा उल्लेख भएकाले ठूला लगानीकर्ताले प्रभावमा पारेको प्रष्ट छ ।

त्यसबाहेक लगानीयोग्य रकमको अभाव, बैंकको ब्याजदर बढेकाले पनि नेप्से घट्न पुगेकोमा दुइमत छैन । तर आत्तिनु भएन कुनै दिनपछि फेरी उकालो लाग्छ शेयर बजार ।

बैंकको व्याजले नेप्सेमा किन समस्या ?

बैंकिङ प्रणालिमा देखिएको तरलता यसको कारण हो । यो सँगै धितो शेयर राखेर लिने कर्जामा कडाई गर्ने नीति नल्याएको भए शेयर बजार यसरी उच्च अंकले घट्ने थिएन् ।

पछिल्लो समयमा बैंकमा तरलताको अभाव हुन थालेको यसले प्रष्ट संकेत दिएको छ ।

पहिलो चरणको कोरोना भाइरसको संक्रमणपछि लगानीयोग्य रकम बैंकिङ प्रणालीमा थुप्रिएर बसेको थियो । त्यति बेला २ खर्ब भन्दा बढी बैंकिङ प्रणालीमा लगानीयोग्य रकम थियो । तर, त्यो रकम विस्तारै लगानी हुन थालेपछि अहिले बैंकिङ प्रणालीमा लगानीयोग्य रकमको अभाव हुन थालेको हो ।

बैंकिङ प्रणालीमा तरलताको अभाव हुन थालेपछि बैंकबाट लिएको ऋणको ब्याज बढ्ने भएको छ । सरकारले खर्च नगरेका कारण बैंकिङ प्रणालीमा तरलताको अभाव हुन थालेको हो ।

हल्लाले पनि घटाएको शेयर बजार ?

शेयरबजारमा अर्थशास्त्रले मात्रै हैन मनोविज्ञानले पनि भूमिका खेल्छ । जसका कारण केही हदसम्म बजार घाटाको एउटा कारण मध्य यो कारण पनि एक हो । बाहिर आउने हल्लाहरुले यसमा असर/प्रभाव पार्छ ।

सर्वसाधारणले पूँजीबजारबाट गरेको आम्दानीले असर पार्छ । हल्ला र अरुको देखासिकीले पनि पूँजी बजारमा असर पार्ने भएकाले शेयर बजार घट्नुको यो अर्को कारण हो ।

केही समय अझै घट्छ नेप्से ?

मेरो विचारमा मैले अघि भनेको झै शेयरबजार लगातार ओरालो लागिरहने देखिदैन । केहि समय घटेर फेरी उकालो लाग्ने देखिन्छ । स्वचालित कारोबार प्रणालीको शुरुवात भएमा नेपाली दोश्रोे बजार देशका अन्य क्षेत्रमा फैलिने छ ।

यो पनि …....

नेप्सेमा सर्किट ब्रेक