काठमाडौं । नेपालमा सबैभन्दा बढी प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (एफडीआई) भारतबाट आएको छ । आर्थिक वर्ष ०७६/०७७ सम्म भारतबाट सबैभन्दा बढी अर्थात ६२ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ वैदेशिक लगानी प्राप्त भएको छ । भारतपछि दोस्रोमा छिमेकी मुलुक चीनबाट आएको छ । चीनबाट ३० अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ एफडीआई आएको नेपाल राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।

केन्द्रीय बैंकले बिहीबार जारी गरेको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीसम्बन्धी सर्वेक्षण प्रतिवेदन ०७६/०७७ सार्वजनिक गर्दै २०७७ असार मसान्तसम्ममा नेपालमा ५२ देशको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी रहेको जानकारी दिएको छ ।

जस अन्तर्गत बैदेशिक लगानी गर्ने तेस्रोमा सेन्ट किष्टस एण्ड नेभिसबाट १५ अर्ब २७ करोड रुपैयाँ नेपालमा आएको छ । यस्तै आयरल्याण्डबाट १२ अर्ब ९३ करोड र सिंगापुरबाट १२ अर्ब ४३ करोड प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी रहेको छ ।

आर्थिक वर्ष ०७६/०७७ को अन्त्यसम्ममा कुल प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीको मौज्दात ८.५ प्रतिशतले वृद्धि भई १ खबै ९८ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ कायम भएको छ । कुल वैदेशिक लगानीमध्ये चुक्ता पुँजीको अंश ५४.४, रिजर्भ ३३.८ र कर्जाको अंश ११.८ प्रतिशत रहेको छ । चुक्ता पुँजीको अंश २२.६ प्रतिशतले बढेपछि कुल प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा वृद्धि आएको हो ।

नेपालमा रहेको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमध्ये ५६ प्रतिशत औद्योगिक क्षेत्रमा र ४३.९ प्रतिशत सेवा क्षेत्रमा रहेको देखिन्छ । औद्योगिक क्षेत्रअन्तर्गत उत्पादन क्षेत्रमा २८.३ प्रतिशत र जलविद्युत क्षेत्रमा २७.५ प्रतिशत वैदेशिक लगानी रहेको देखिन्छ ।
कुल प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमध्ये २७.३ प्रतिशत सेवा क्षेत्रअन्र्तगत बैंक तथा वित्तीय संस्था र बिमा कम्पनीमा रहेको राष्ट्र बैंकको अध्ययनले देखाएको हो । पछिल्ला वर्षहरुमा भारत र चीनबाट उद्योग र सेवाका साथै जलविद्युत क्षेत्रमा लगानी विस्तार भएको छ ।

नेपालमा अष्ट्रेलिया, युनाइटेड अरब इमिरेट्स, अमेरिका, दक्षिण कोरिया र बंगलादेशलगायतका मुलुकहरुबाट एफडीआई आएको छ । आर्थिक वर्ष ०७६/०७७ मा नेपालमा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा सञ्चालित कम्पनीहरूमध्ये कुल १ सय ९८ वटा कम्पनीको नमूना छनोट गरी सर्वेक्षणबाट प्राप्त तथ्याङ्क तथा अन्य विवरणको विश्लेषणका आधारमा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीसम्बन्धी सर्वेक्षण प्रतिवेदन तयार पारिएको हो ।

बैंकको ब्याजदर बढ्ने
पछिल्लो केही महिनायता बैंकहको निक्षेप संकलन अर्बौ रुपैयाँले घटिररहेको छ । तर सोही निक्षेपबाट गर्ने कर्जा प्रवाह भने अर्बौ रुपैयाँले बढेको छ ।

राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार एक महिनामै बैंक तथा वित्त कम्पनीहश्रमा १३ अर्ब रुपैयाँले निक्षेप संकलन घट्दा १ खर्ब १४ अर्ब रुपैयाँले कर्जा प्रवाह बढेको छ । यो तथ्यांक गत साउन २१ गतेदेखि भदौ २१ गतेबीचको रहेको केन्द्रीय बैंकले जनाएको छ । गत साउन २१ गते बैंक तथा वित्त कम्पनीले ४६ खर्ब ८७ अर्ब ३२ करोड रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी ४१ खर्ब ७७ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेका थिए ।

जुन भदौ २१ गतेसम्म आइपुग्दा निक्षेप संकलन ४६ खर्ब ७४ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ र कर्जा प्रवाह ४२ खर्ब ९१ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ पुगेको छ । एक महिनाको अवधिमा वाणिज्य बैंकहरुमा १६ अर्ब रुपैयाँले निक्षेप घट्दा ९९ अर्ब रुपैयाँले थप कर्जा प्रवाह भएको छ ।

गत साउन २१ गते २७ वाणिज्य बैंकले ४१ खर्ब ४९ अर्ब ८२ करोड रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी ३७ खर्ब २५ अर्ब ९९ करोड रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेका थिए । भदौ २३ गतेसम्म आइपुग्दा ४१ खर्ब ३३ अर्ब ८२ करोड रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी ३८ खर्ब २४ अर्ब ९१ करोड रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेका छन् ।

यस्तै, विकास बैंकहरुको भने सो अवधिमा झिनो परिमाणले निक्षेप बढेको छ । गत साउन २१ गते विकास बैंकहरुले ४ खर्ब ५० अर्ब १२ करोड रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी ३ खर्ब ९५ अर्ब ७१ करोड रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेका थिए । भदौ २१ गतेसम्म आइपुग्दा विकास बैंकहरुको निक्षेप संकलन ३ अर्ब रुपैयाँ र कर्जा प्रवाह १४ अर्ब रुपैयाँले बढेको छ ।

फाइनान्स कम्पनीहरुको भने सो अवधिमा निक्षेप बढ्न सकेको छैन भने कर्जा प्रवाह १ अर्ब रुपैयाँले थप भएको छ । भदौ २१ गतेसम्म फाइनान्स कम्पनीहरुले ८९ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी ७० अर्ब ८ करोड रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेका छन् ।