भारतको उत्तर प्रदेशबाट एक चकित पार्ने घटना सार्वजनिक भएको छ। यो घटना असाधारण छ, किनभने भ्रूण पाठेघरमा नभई कलेजोभित्र विकास भइरहेको थियो।

यसै कारण बुलन्दशहर जिल्लाको दस्तुरा गाउँका ३५ वर्षीया सर्वेश हाल वरिष्ठ चिकित्सक र अनुसन्धानकर्ताहरूको ध्यानको केन्द्र बनेकी छन्।

बीबीसीसँगको कुराकानीमा सर्वेशले सुनाइन्, “मलाई लगातार बान्ता भइरह्यो, शरीर थाक्थ्यो र पेट दुख्थ्यो। के भइरहेको हो भन्ने बुझ्नै मुस्किल भयो।”

विगत तीन महिना उनको जीवन परिवारका लागि एउटा ठूलो ‘पजल’जस्तो बन्यो।

अवस्था बिग्रन थाले पछि डाक्टरले उनलाई अल्ट्रासाउन्ड गर्न सुभाए । तर अल्ट्रासाउन्ड रिपोर्टमा केहि देखिएन र डाक्टरले पेटको संक्रमणको औषधि दिए।

एक महिना औषधि सेवन गर्दा पनि स्वास्थ्यमा कुनै सुधार भएन । उनी फेरी अल्ट्रासाउन्ड गर्न गइन् । यसपटकको रिपोर्टले डाक्टरहरूलाई समेत अचम्म पार्ने तथ्य देखायो ।

अल्ट्रासाउन्ड गर्ने डा. सानिया जेहराले सर्वेशलाई उनको कलेजोमा बच्चा भएको बताइन्। सर्वेश र उनका श्रीमान् परमवीरको लागि यो अन्योलपूर्ण अवस्था थियो।

विश्वास गर्न गाह्राे भएपछि उनीहरु बुलन्दशहरबाट मेरठ पुगे । त्यहाँ फेरि एक पटक अल्ट्रासाउन्ड र एमआरआई गरियाे। रिपोर्टले फेरि पनि उही देखायो।

सर्वेशलाई यो रिपोर्ट विश्वास गर्न गाह्राे भयो किनभने उनको महिनावारी सामान्य थियो।

एमआरआई गर्ने रेडियोलोजिस्ट डा. केके गुप्ताले बीबीसीलाई बताएअनुसार उनले आफ्नो २० वर्षको करियरमा यस्तो केस कहिल्यै देखेका थिएनन्।

कुनै निष्कर्षमा पुग्नु अघि, उनले रिपोर्ट धेरै पटक अध्ययन गरे र महिलालाई उनको महिनावारी सामान्य छ कि छैन भनेर बारम्बार सोधे।

उनी भन्छन्, “महिलाको कलेजोको दायाँ भागमा १२ हप्ताको गर्भावस्था थियो, जसमा मुटुको धड्कन पनि स्पष्ट रूपमा देखिन्थ्यो। यो अवस्थालाई इन्ट्राहेपाटिक एक्टोपिक गर्भावस्था भनिन्छ, जुन आफैंमा दुर्लभ हुन्छ। यस्तो अवस्थामा, महिलाहरूमा धेरै रक्तस्राव हुन्छ, जसलाई उनीहरू सामान्य महिनावारी मान्छन् र गर्भावस्था पत्ता लगाउन समय लाग्छ।”

डाक्टरले दम्पतीलाई भने कि यदि भ्रूण ठूलो छ भने, कलेजो फुट्ने जोखिम हुन्छ। यस्तो अवस्थामा, न त बच्चा बाँच्नेछ न त आमा। त्यसैले, शल्यक्रिया बाहेक अरू कुनै विकल्प छैन।

परमवीर भन्छन् कि बुलन्दशहरका कुनै पनि डाक्टर यो मुद्दा लिन तयार थिएनन्। उनी मेरठ पनि गए, तर त्यहाँ पनि निराश भए।

डाक्टरहरूले यो गाह्रो केस भएको र आमा र बच्चा दुवैको ज्यान खतरामा रहेको बताए र सबैले दिल्ली जान सल्लाह दिए।

सर्वेशले भने, “हामी गरिब छौं र दिल्ली गएर त्यहाँको खर्च बेहोर्न सम्भव थिएन। धेरै पटक चक्कर लगाएपछि, हामीले यहीं उपचार गर्ने निर्णय गर्यौं।”

अन्ततः, मेरठको एक निजी अस्पतालका डाक्टरहरूको टोली सर्वेशको शल्यक्रिया गर्न राजी भयो।

डाक्टरहरूको टोलीमा रहेकी पारुल दहिया भन्छिन्, “जब बिरामी मकहाँ आइन्, उनी तीन महिनादेखि पीडामा थिइन्। उनको अल्ट्रासोनोग्राफी र एमआरआई रिपोर्टहरू थिए, जसले स्पष्ट रूपमा देखाएको थियो कि यो इन्ट्राहेपाटिक एक्टोपिक प्रेग्नेन्सीको केस हो। हामीले यस केसको बारेमा वरिष्ठ सर्जन डा. सुनील कणवलसँग कुरा गर्यौं, किनभने यस्तो अवस्थामा तपाईंलाई सर्जन चाहिन्छ। उनी पनि सहमत भए, त्यसपछि बिरामीको शल्यक्रिया गरियो।”

डाक्टरहरूका अनुसार यो शल्यक्रिया डेढ घण्टासम्म चलेको थियो।

हेपाटिक एक्टोपिक गर्भावस्था भनेको के हो?

सामान्यतया महिला गर्भवती हुन्छिन् जब अण्डाशयबाट निस्कने अण्डा शुक्रकीटद्वारा निषेचित हुन्छ। यो निषेचित अण्डा फेलोपियन ट्यूब हुँदै गर्भाशयतिर सर्छ र त्यसपछि गर्भाशयमै भ्रूण विकास हुन्छ।

बीएचयूको चिकित्सा विज्ञान संस्थानकी प्राध्यापक डा. ममता भन्छिन्, कतिपय अवस्थामा, निषेचित अण्डा पाठेघरमा पुग्नुको सट्टा फेलोपियन ट्यूबमै रहन्छ वा अन्य कुनै अंगको सतहमा टाँसिन्छ।

उदाहरणका लागि, यस अवस्थामा यो कलेजोमा अड्कियो। कलेजोमा राम्रो रक्त आपूर्ति हुन्छ, त्यसैले यसले सुरुवाती दिनहरूमा भ्रूणको लागि ‘उर्वर भूमि’ को रूपमा काम गर्छ।

तर केही समयपछि आमा र बच्चा दुवैको लागि खतरनाक अवस्था सिर्जना हुन्छ, जहाँ शल्यक्रिया बाहेक अरू कुनै विकल्प बाँकी रहँदैन।

हेपाटिक एक्टोपिक गर्भावस्था कति दुर्लभ छ?

पटना एम्सका प्रसूति तथा स्त्री रोग विभागकी प्राध्यापक डा. मोनिकाका अनुसार, विश्वभर औसतमा एक प्रतिशत इन्ट्राहेपाटिक गर्भावस्थाका घटनाहरू रिपोर्ट गरिएका छन् र यसमा गर्भावस्था पाठेघरमा हुँदैन।

उनले भनिन्, “एक अनुमान अनुसार, ७० देखि ८० लाख गर्भावस्थामध्ये एउटा केस हेपाटिक गर्भावस्थाको हुन सक्छ।”

-बीबीसीबाट