अटोमोबाइल्सको पूर्वी क्षेत्रका चर्चित व्यक्ति एवम् मोर्टस पार्ट पूर्जासँगै डुब्लिकेटस्को नेपालका लागि मुख्य बिक्रेताका रूपमा चिनिएका छन्, कृष्ण दुलाल । पछिल्लो समय होटल व्यवसायमा समेत देखिएका उनको नेपाल अटोमोबाइलस् डिलर्स एशोसिएसन (नाडा) को अध्यक्षको पदावधि सकिदै छ ।

उनले दशैँ तिहारपछि मंसिर वा ढिलामा पुसमा नाडाको अधिवेशन गर्ने योजना बुन्दै छन् । अटोमोबाइल व्यवसाय सरकारलाई सर्वाधिक कर बुझाउने एवं निजी क्षेत्रमा ठूलो संख्यामा रोजगारी प्रदान गर्ने व्यवसाय हो । यही संस्थाको नेतृत्व सम्हालिरहेका व्यवसायी एवम् नाडाका अध्यक्ष कृष्ण दुलालसँग मेरोन्युजकर्मी किरण अधिकारीले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :

बजेटमा सवारी साधनको कर प्रणाली परिवर्तन भएर आयो यसमा नाडाको भनाई के छ ?

स्थायी रुपमा व्यापार-व्यवसाय गर्ने वातावरण बन्नु पर्छ । करका दरले व्यवसायीलाई मार्नु हुँदैन । उद्योग व्यवसायलाई सहज पार्ने काम बजेटले गरेको छ । तर, सवारी साधनमा कर, अन्तशुल्क बढाउने कार्य नराम्रो हो । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले हामीसँग छलफल गर्नु भएन, पुरानोलाई निरन्तरता दिनका लागि होला ।

यातायातका साधन हरेक जनाताले चढ्न पाउनु पर्छ । सवारी साधन खरिदका लागि ९० प्रतिशतसम्म फाइनान्स सुविधा दिन नाडा अटो मोबाइल्स डिलर्स एशोसिएसनले माग गरेको थियो । १० प्रतिशत डाउन पेमेन्टमा कर्जा दिने व्यवस्था हुनु पर्छ ।

चालु आर्थिक वर्षका लागि हाम्रो मुख्य माग भनेको डाउन पेमेन्ट घटाउनु पर्छ । अनि जति अटो सेक्टरको लोन छ त्यसको ब्याज घटाउनु पर्यो भन्ने हो । अटो क्षेत्रमा लगानी भएको ऋणको किस्ता तिर्ने समयावधि थप गर्नु पर्ने माग हाम्रो छ । यसमा सरकारले प्रष्ट धारणा बनाएर सहजताको वातावरण निर्माण गरिदिनु पर्छ ।

अर्काेतिर कोरोना भाइरस महामारीको लकडाउनका कारण व्यवसायीहरू ठूलो समस्यामा परेका छन् । त्यसमा सरकारले सहज वातावरण निर्माण गर्नु पर्छ । मौद्रिक नीति कस्तो आउनु पर्छ भन्ने विषयमा एशोसिएसनले छलफल गरेर राष्ट्र बैंकलाई सुझावसमेत दिएको थियो । तर, हामीले राखेका सुझाव केही सम्बोधन हुन सकेन ।

सवारी साधनलाई विलासिताको रुपमा हेर्नु हुँदैन । यो आवश्यकताको सामाग्री हो । सार्वजनिक सवारी साधन सरकारले पूर्ण रुपमा लागु गर्नुपर्छ ।

अहिलेको सरकारले बजेट ल्याउनुअघि नाडासँग सल्लाह केही गरेन । सवारी साधनलाई विलासिताको रुपमा हेर्नु हुँदैन । यो आवश्यकताको सामाग्री हो । सार्वजनिक सवारी साधन सरकारले पूर्ण रुपमा लागु गर्नु पर्छ । व्यक्तिगत सवारी साधनको लागि प्रयोग हुने सवारी साधनलाई सहज वातावरण बनाए, न्युन स्तरकाले पनि सहज रुपमा प्रयोग गर्न सक्छन् । सरकारले बैंक तथा फाइनान्सलाई ऋणका लागि सहजताको वातावरण निर्माण गरिदिनु पर्छ ।

सवारी साधनमा बढी कर लगाउदा महंगो पर्छ । सरकारले बजेटमा बाटो निर्माण गर्नेलाई प्राथमिकता दिएको छ । उद्योगीको लागि नयाँ उद्योग सञ्चालनको बाटो खुलेको छ । यो राम्रो हो । तर, सवारी साधनको करमार्फत मूल्य बढाएकाले सर्वसाधारणलाई खरिद गर्न असहज भएको छ ।

एउटा सरकारले ल्याएको प्रणालीलाई अर्को सरकारले परिवर्तन गर्ने होइन । यसपालि नयाँ अर्थमन्त्रीले गरेको कार्यप्रति असन्तुष्ट भएर हामीले आफ्नो मागको लागि भेटेका छौँ । अर्थमन्त्रीले टाउको हल्लाउनु भएको छ । अब के हुन्छ हेरौँ ।

कोरोना महामारीले नेपालका अटोमोबाइल व्यवसाय अप्ठेरोमा परेको देखिन्छ । यस व्यवसायको पुनरुत्थानका लागि तपाईका केही नयाँ योजना छन् कि ?

केही समय गाह्रो बनायो, कोरोना र लकडाउनले । तर, पछिल्लो समयमा व्यवसायमा गाह्रो भएको छैन । कोरोना र लकडाउनले अरु व्यवसायमा रहनेलाई धेरै गाह्रो भएको सबैलाई थाहा छ । समयानुसार व्यवसाय क्रमशः सहज हुँदै जान थालेकाले अहिले बजारमा राम्रो हुँदैछ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा आएका नयाँ बाइक, स्कुटी तथा कार नेपाली बजारमा ल्याउने कसरी भन्ने नै हाम्रो बजार पुर्नउत्थानको एउटा बाटो हो । नयाँ सामाग्रीलाई नेपाली सर्वसाधारणसम्म पुर्याउन सहयोग गर्ने काम अटो व्यवसायीको भएकाले व्यापारमा नयाँ उत्साह पैदा गर्ने काम सरकारले गर्न सक्नु पर्छ । सरकारले कर प्रणालीमा सहजता बनाएमा सहज हुन्थ्यो । हामीले सरकारले बनाउने नियममा बसेर व्यवसाय गर्ने हो ।

यो वर्ष दशैँ तिहार लक्षित नाडा प्रर्दशनी हुन्छ ?

लकडाउन पूरै खुलिसकेको अवस्था छैन । जिल्ला प्रशासन कार्यालयले धेरै भिडभाड गर्ने कार्यक्रम नगर्न निर्देशन गरिरहेको छ । नाडा अटो शोको लक्ष्य गाडी बिक्री गर्ने मात्र नभएर सुविधा, जानकारी दिने भएकाले करिब ५० हजार मान्छेहरूले प्रर्दशनीमा सहभागिता जनाउने हुन्थ्यो । भिडभाड नगर्न जिल्ला प्रशासन कार्यालयले भनेकाले यसपटक नाडाको प्रर्दशनी बन्द गरिएको हो ।

कार्यालय खोलेका छौँ । यसबारेमा जान्नका लागि कार्यालय र भिजिवल माध्यमबाट जानकारी, जनचेतना, बैंक, सहकारीको काममा मध्यस्तकर्ताको रुपमा काम गरेका छौँ । सरकारको नियमानुसार धेरैको भिडभाडबाट बच्च यसपटक नाडा अटो शो नहुने कुरा तपाईहरूको अनलाइनबाट जानकारी गराउन चाहन्छु ।

अन्य देशको तुलनामा नेपालमा सवारी सधान मँहगो छ, यसलाई कम गर्न तपाईहरूले संस्थागत दबाब दिन नसक्नु भएको त होइन ?

सरकारले सार्वजनिक सवारी साधनमा लगानी गर्नु पर्छ । सरकारले करद्वारा राजस्व उठाएको छ । यसमा व्यापारीले कर खाएको होइन, सरकारले कर प्रणालीमा कटौती गरे सस्तो हुन्छ । भारतभन्दा नेपालमा सवारी साधनको मूल्य ४ गुणा बढी छ ।

सबैले बुझ्न आवश्यक छ कि, अन्तशुल्क, करका कारण सवारी साधन महंगो भएको हो । गाडीको मूल्य घटाउनमा सरकारकै हात छ, सर्वसाधारणले सरकारसँग कुरा गर्न अगाडि आए सवारी साधन प्रयोगमा सहज हुन्छ । सरकारले चाह्यो भने सवारी साधन सस्तो पर्छ ।

सरकारले सवारी साधनलाई विलासिताको साधनकोको रुपमा मात्रै लिन हुँदैन । यो अत्यावश्यक आवश्यकताको साधन पनि हो । कोरोना लकडाउनको बेला स्कु्टर, बाइकले एम्बुलेन्सको काम गरे । यसलाई सहज रुपमा प्रयोग गर्ने वातावरण सरकारले गरे । आवश्यकतानुसार सार्वजनिक सवारी साधनदेखि बाइक, स्कुटर, ट्याक्टर, जिप, कारका विभिन्न प्रकारको सवारी सधानहरू मानिसले प्रयोग गरिरहेकै हुन्छन् । साधारण काम गर्नेले पनि नियमित आम्दानी हुँदा, डाउन पेमेन्ट हटाउने हो भने सहजै निजी सवारी साधन खरिद गर्न सक्छन् । सरकारले करमा सहजपन ल्यायो भने सबैलाई सजिलो हुन्छ ।

निजी क्षेत्रले व्यापारसँगै सामाजिक उत्तरदायित्वका काम गरेका छन् । सुविधा दिने काम सरकारको हो । हामीले सवारी साधन विदेशबाट ल्याएर स्वदेशमा बिक्री गर्छौं, कर तिछौं । सरकारले सवारी साधन खरिदका लागि डाउनपेमेन्टमा सहज पार्नु पर्छ ।

मानिसहरूलाई लक्षित गर्दै सवारी साधन खरिदका लागि आकर्षित गर्न एशोसिएसनले केही योजना बनाएको छ कि ?

सबैका लागि चाहिने भनेकै करमा सहजपन हो । सरकारले तय गरेको करको दरअनुसार, अन्तर्राष्ट्रिय मूल्य र सरकारको नियमानुसार नाफा खानेबाहेक अरु थप बढी पैसा व्यापारीले लिँदैनन् । महंगो हुँदा व्यापारीले महंगोमा बेचेको आरोप लगाउँछन् । यो राम्रो होइन ।

नियम बनाउने सरकारले हो, कर लिने सरकारले हो, सहजीकरण गर्ने पनि सरकारले नै भएकाले आशा अपेक्षा सरकारप्रति हुन्छ ।

न्युन, मध्यम र उच्च मध्यमका लागि सवारी साधन खरिद गर्न व्यापारीले आकर्षित गर्न सक्दैन । सबै काम सरकारको हो । नाडाले प्रत्येक वर्ष नाडा सो गर्दा बैंक, सहकारी संस्था पनि मेलामा सहभागी हुने भएकाले न्युन, मध्यम र उच्च तहका व्यक्तिले आवश्यकतानुसार बुझ्न सक्छन्, सवारी साधन खरिद गर्दा । कुनै चाडपर्वमा कार कम्पनीले राखेको सुविधा हामी व्यवसायीले दिनुबाहेक अरु आकर्षित गर्ने उपाय नै छैन ।

अटोमोबाइल्सको व्यापारका लागि सरकारसँग धेरै अपेक्षा मात्र किन राख्नुहुन्छ ?

नियम बनाउने सरकारले हो, कर लिने सरकारले हो, सहजीकरण गर्ने पनि सरकारले नै भएकाले आशा अपेक्षा सरकारप्रति हुन्छ । व्यापारका लागि सरकारले सहज यसरी पार्न सक्छ कि ? स्थान, समूह र क्षेत्रानुसार सवारी साधनको आवश्यकता हुने भएकाले कानुनदेखि सबै क्षेत्रमा सहजीकरण गर्ने काम सरकारको हो ।

यस्तै, व्यापारीले सवारी साधनको खरिदबिक्री गर्ने काम गर्छ । कर तिर्छ । तर सडक निर्माणदेखि विकाससम्मका लागि आवश्यक पर्ने सवारी साधनको प्रयोगमा जोड दिए सर्वसाधारणलाई सहज हुने भएकाले अपेक्षा सरकारप्रति हुनु नराम्रो होइन । सरकारसँग वार्तालाप र अपेक्षामा ध्यान जान्छ व्यवसायीको । यसका साथै उत्तरदायित्वको रुपमा काम गर्ने नाडाकै सदस्य हुन् भन्नुमा विवाद छैन ।

अटोमोबाइल सहजपूर्ण बनाउन सर्वसाधारणका लागि सरकारले के गर्ने र तपाईहरुको संस्थाले के गर्ने ?

स्थान, क्षेत्र र आवश्यकतामा जोड दिनुका साथै सवारी साधन चल्ने सडक निर्माणमा सरकार लाग्नु पर्छ । कर लिने बाटो सवारी साधन बिक्री, खरिदबाट आउने अन्तशुल्क मात्र नभएर उद्योगका विभिन्न क्षेत्र पनि भएकाले सरकारले ध्यान दिनुपर्छ ।

हामीले सरकारको नियमानुसार रही काठमाडौँमा मात्र नभएर प्रदेशदेखि स्थानीयस्तरमा सवारी साधन पुर्याउन अघि बढेका छौँ । विकासका लागि सवारी साधन, सवारी साधन गुड्न सडकको महत्व भएकाले सरकारले ध्यान दिनुको विकल्प छैन ।

तपाई नाडाको अध्यक्ष हुँदा कोरोनाको बीचमा समय सकियो, अब नयाँ नेतृत्व छान्न कहिले अधिवेशन गर्दै हुनुहुन्छ ?

कोरोना र लकडाउनका कारण दशैँको मुखमा गर्ने नाडा अटो शो बन्द गर्नु पर्यो । नाडाको कार्यकालको समय सकिएकाले गएको भदौँ २५ गते गर्ने भनिएको अधिवेशन, जिल्ला प्रशासन कार्यालयको नियमानुसार दशैँ तिहारपछि मंसिर वा ढिलामा पुसमा अधिवेशन गर्ने योजनामा हामी लागेका छौँ । केही दिनमा नाडाको बैठक बसी अधिवेशनको मिति निर्धारण हुने सबैमा जानकारी गराउँछु ।

म एउटा व्यापारिक संस्थाको अध्यक्ष भएकाले यहाँ आउने सबै व्यक्ति वन्ली वान नेशनल लेभल अर्गनाइजेशन अटोमोबाइल डिलर्सको हुन्छ । यसमा म अध्यक्षको मात्र प्रशंसा हुँदैन । सबैको उत्तिकै हात भएकाले मेरो कार्यकाल पूरा गर्नका लागि सहयोग गर्ने कार्य समितिका सम्पूर्ण पदाधिकारी, पूर्व पदाधिकारी एंव साधारण सदस्यलाई हार्दिक धन्यवाद दिन चाहान्छु ।

तपाई अध्यक्ष कार्यकाल सकिएर बाहिरिएपछि नाडामा तपाईको कस्तो सहयोग रहने छ ?

म नाडा अध्यक्ष सकिएको मान्छे भए पनि नाडालाई आवश्यक परेको बेला चाहिने सहयोग सबै गर्छु । नाडामा प्रत्येक दुई दुई वर्षमा अधिवेशन हुने भएकाले नयाँ-नयाँले निर्णायक पदमा अवसर पाउनु हुन्छ । मैले पनि त्यसै गरी आएको हुनाले म पछिकालाई मेरोभन्दा ज्ञान बढी भएको, जान्ने नै आउँछन् ।

तर, सहयोग नाडालाई आवश्यकतानुसार दिने नै छु । मैले पनि मेरो व्यवसाय चलाउनु पर्ने भएकाले पहिलो प्राथमिकता मेरै व्यवसाय हुनेछ । तर पनि आफ्नो घर नाडाबाट अलग हुने छैन ।